Το ψηφιδωτό δάπεδο «δείχνει» τέλος 4ου αιώνα π.Χ. Πρώτη φορά ψηφιδωτή παράσταση σε μακεδονικό τάφο. Επονται κι άλλες μορφές. Ο καθηγητής Π. Βαλαβάνης αναλύει τα νέα ευρήματα...
Ψηφιδωτά σε μακεδονικούς τάφους, αλλά πρώτη φορά παράσταση
Εχουμε βρει ψηφιδωτά σε μακεδονικούς τάφους; ερωτάται ο καθηγητής κ. Βαλαβάνης. «Ναι, δύο φορές, αλλά και στις δύο περιπτώσεις, απλά, μόνο με θέματα διακοσμητικά, με γεωμετρικά μοτίβα. Η πρώτη περίπτωση, ήταν, πάλι στην Αμφίπολη, σε τάφο που είχε ανασκάψει ο Λαζαρίδης. Οπου το δάπεδο είναι διακοσμημένο με ασπρόμαυρους ρόμβους, και σε άλλο σημείο, το ψηφιδωτό είναι χωρίς διακόσμηση, με απλές ψηφίδες. Η δεύτερη περίπτωση είναι στον μακεδονικό τάφο της Καρίτσας, κοντά στο Δίον, όπου πάλι το ψηφιδωτό δάπεδο είναι απλό, ένας κύκλος με τέσσερις σειρές μελανών χαλικιών. Αλλωστε, και στον Τύμβο Καστά είχαμε βρει, στα πρώτα στάδια της ανασκαφής, ένα μικρό ψηφιδωτό, σαν "χαλάκι" σε κατώφλι.
Ομως, σε μακεδονικό τάφο, πρώτη φορά βρίσκουμε τόσο περίτεχνο μωσαϊκό δάπεδο. Πρώτη φορά έχουμε τόσο σπουδαία παράσταση».
Εργο αντάξιο των μωσαϊκών της Πέλλας
«Εξεπλάγην… Πρόκειται για έργο υψηλής τέχνης. Η ποιότητα κατασκευής είναι εξαιρετική. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία της χρωματικής εναλλαγής των βοτσάλων, έχει φωτοσκιάσεις, τρίτη διάσταση. Δεν είναι εύκολο να επιτύχεις τέτοιο αποτέλεσμα με τα φυσικά βότσαλα. Είναι έργο αντάξιο των μεγάλων τεχνητών των υπέροχων μωσαϊκών της Πέλλας. Μία υπόθεση είναι ότι, ο δημιουργός είναι καλλιτέχνης της μακεδονικής ελίτ, τον οποίον κάποια στιγμή κάλεσαν και στην Αμφίπολη».
Η «αφήγηση» της παράστασης
«Η ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ είναι ακριβής. Μία περιγραφή είναι και μία ερμηνευτική προσέγγιση. Εχουμε έναν Ερμή ψυχοπομπό, ο οποίος οδηγεί το άρμα στον Κάτω Κόσμο – το άρμα είναι συνωρίδα, δεν είναι τέθριππο, όπως είναι συνήθως στις παραστάσεις της αρπαγής της Περσεφόνης.
Η πρώτη πιθανή ερμηνεία του ψηφιδωτού που έχει μέχρι στιγμής αποκαλυφθεί, είναι ο Αδης που αρπάζει την Περσεφόνη. Το γεγονός ότι έχουμε μία μορφή γενειοφόρα, άγρια, κλπ μας φέρνει πολύ κοντά στις παραστάσεις του Αδη…».
O άνδρας κρατά τα ηνία μόνο με το ένα χέρι…
«… Επίσης, ότι κρατά τα ηνία μόνο με το ένα χέρι, με το δεξί, σημαίνει ότι έχει προς τα πίσω το αριστερό, το έχει ανοίξει, πιθανότατα για να αρπάξει την Περσεφόνη. Ακόμη, έχει πολύ χώρο πίσω από το σώμα του, μέχρι την άκρη της παράστασης που ακόμη είναι καλυμμένη με χώμα. Αυτό σημαίνει ότι περιμένουμε και άλλες μορφές.
Η μεγαλύτερη πιθανότητα θα είναι λοιπόν να έχουμε μια τυποποιημένη μορφή παράστασης ‘Αρπαγής της Περσεφόνης από τον Άδη’ με τον Ερμή ψυχοπομπό. Βεβαίως, εδώ έχουμε συνωρίδα, δηλ. άρμα με δύο άλογα και όχι, όπως συνήθως, τέθριππο, αλλά δεν είναι αυτό στοιχείο που μπορεί να αποτελεί λόγο αμφισβήτησης.
Με πολύ μικρότερη πιθανότητα θα μπορούσε να παριστάνεται ο Άδης με τον νεκρό ή τη νεκρή, τον «ένοικο» του τάφου - αντί δηλαδή της Περσεφόνης. Επίσης, αν και αυτό θα ήταν μία μεγάλη καινοτομία – και πρόκειται για μία τρίτη εκδοχή - ο δημιουργός του μωσαϊκού, μπορεί να διάλεξε τον ίδιον τον νεκρό να οδηγεί το άρμα του στον Κάτω Κόσμο, αλλά όπως πάντα μέχρι τώρα, όλα είναι υποθέσεις.
Τέλος στα «σενάρια» περί χρονολόγησης
Η επίσημη ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ κάνει αναφορά στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ. «Δικαίως», λέει ο κ. Βαλαβάνης. «Με την αποκάλυψη του ψηφιδωτού το θέμα της χρονολόγησης κλείνει οριστικά. Τελευταίο τέταρτο 4ου αιώνα π.Χ., ίσως και λίγο μέχρι την πρώτη δεκαετία του 3ου αιώνα π.Χ. Σε καμία περίπτωση παρακάτω».
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ...
Ετικέτες: Βαλαβάνης ένοικος ψηφιδωτό ανάλυση μωσαϊκό σενάρια Μακεδονία
Πηγή